1. Behoud, verbeter en integreer de pgb-regelingen
De politiek dient verantwoordelijkheid te nemen om, waar men spreekt over de eigen verantwoordelijkheid van burgers, dit ook te vertalen naar werkzame instrumenten. Het is van groot belang om de pgb-regelingen in stand te houden, deze zoveel mogelijk uit te breiden en de regelingen te verbeteren. Integreer de verschillende pgb-regelingen in een compleet participatiebudget. Creëer daarnaast nieuwe instrumenten waarmee op grote schaal eigen regie en kleinschalige initiatieven mogelijk worden. Erken de kracht van mensen door hun eigen oplossingen binnen en buiten de reguliere zorg te ondersteunen met financiële middelen.

2. Eigen regie ook binnen de reguliere zorg
Omdat niet iedere zorgvrager in staat is of de wens heeft eigen regie met een pgb te voeren, is het ook belangrijk en noodzakelijk om binnen de reguliere zorg meer mogelijkheden voor eigen regie te realiseren en meer beslissingsmacht bij de zorgvragers te leggen over het wie, waar, wanneer, wat, hoe, hoeveel en waarom. De mogelijkheden die de huidige medezeggenschapsregelingen bieden zijn daartoe onvoldoende. Ondanks de vele kritiek op de reguliere zorg zijn zorgverleners gemotiveerd om de zorg te verbeteren, beter te luisteren naar zorggebruikers, waardevolle relaties met de zorggebruikers aan te gaan en regie af te staan. Er dient prioriteit gegeven te worden aan veranderingen en innovaties in de reguliere zorg die dit streven ondersteunen.

3. Vereenvoudig de procedures en ga stapeling tegen
Omdat ook in dit onderzoek weer duidelijk geworden is dat bureaucratie en ingewikkelde regelgeving onnodig leidt tot frustraties, onmondigheid en disempowerment, is het belangrijk allerlei regels en procedures te vereenvoudigen. Daarbij is te denken aan de procedures van indicatiestelling en verantwoording die in de pgb-regelingen gelden en de stapeling van procedures bij verschillende regelingen. Integratie van regelingen is belangrijk.

4. Controle op basis van vertrouwen
Het is belangrijk dat overheden en instanties zoals de indicatieorganen veel meer uit gaan van vertrouwen in de aanvragers. Ontwikkel indicatieprocedures die uitgaan van eigen kracht en empowerment. Controle die op vertrouwen is gebaseerd, versterkt de beleving van empowerment. Neem wantrouwen weg door in goede samenwerking en communicatie tot indicatiestelling en verantwoording te komen. Verminder bureaucratisch kwaliteitsbeleid en maak kwaliteitstoetsing onderdeel van eigen regie. Verminder de bureaucratische dossiervoering en breng dossiervoering in eigen regie van de zorgvragers.

5. Bestrijd fraude
Bestrijd met kracht de fraude van malafide bemiddelingsbureaus en zorgaanbieders. Hoe eenvoudiger de regels, hoe makkelijker ze zijn te controleren. Ga na of daartoe meer incentives kunnen worden ingebouwd, bijvoorbeeld bij de Zorgkantoren.

6. Verbeter de positie van mantelzorgers
Verbeter de rechtspositie van pgb-zorgverleners en zorg voor een betere rechtspositie van mantelzorgers, onder andere door erkenning van hun ‘elders verworven competenties’ (EVC’s). Erken dat financiële compensatie niet meer dan normaal is, wanneer iemand inkomen derft vanwege zorgtaken. Ontwikkel beleid voor de noodzakelijke ondersteuning 105 en financiële compensatie van mantelzorgers. Zeker in het geval dat zij financieel nadeel ondervinden, doordat zij niet of minder kunnen werken door hun zorgtaak. Initieer een maatschappelijke discussie hierover.

7. Voorzieningen voor migranten
Bevorder voorzieningen voor migranten waarin eigen regie, eigen taal en cultuur benut worden.

8. Verricht nader onderzoek
Om het beleid op eigen regie en empowerment te ondersteunen is meer onderzoek nodig. Daarbij zou voorrang gegeven moeten worden aan:
· Economisch onderzoek naar de maatschappelijke meeropbrengst van zorg onder eigen regie.
· Onderzoek naar de aard en omvang van substitutie-effecten tussen zorg met pgb en zorg in natura, en naar de vraag hoe deze substitutie te bevorderen is.
· Onderzoek naar de mogelijkheden van eigen regie in de reguliere zorg.
· Onderzoek naar de omvang, vormen en wenselijkheid van (direct of indirect) betaalde mantelzorg.