In dit eerste nummer van 2023 groepeert een aantal bijdragen zich als vanzelf rond het thema ervaringsdeskundigheid. Meestal moet een redactie zich flink inspannen om een aansprekend thema te bedenken en goed gevuld te krijgen, maar dit keer werd het ons zomaar in de schoot geworpen. Dat zegt iets over het belang en de actualiteit van het onderwerp. De inzet van ervaringsdeskundigheid is, samen met de herstelbenadering, de innovatie die in de afgelopen decennia de grootste impact heeft gehad op het denken en handelen in de ggz.

In deze beschouwende bijdrage geven de auteurs hun visie op het kijken naar herstelondersteuning en werken vanuit de herstelvisie als ‘oude wijn in nieuwe zakken’. Zij analyseren dat het in feite gaat om nieuwe wijn die in oude zakken wordt geïmplementeerd en dat dit een probleem is. Zij stellen daarom voor om nieuwe zakken voor de nieuwe wijn te maken.

De training ‘Positief bekeken! Ontdek en train je talenten’ is binnen de ggz ontwikkeld door, voor en in cocreatie met cliënten. De training is gebaseerd op de positieve psychologie. Vanuit een focus op zaken die goed gaan bij de deelnemers, gaat de aandacht naar het (her)ontdekken en ontwikkelen van persoonlijke kwaliteiten en mogelijkheden en hoe mensen deze in de praktijk kunnen benutten. Achterliggend doel is empowerment en het vergroten van het welbevinden van de deelnemers. In deze bijdrage worden achtergrond, doel en inhoud van de training beschreven.

Cognitieve training helpt jongen mensen na een eerste psychose sneller aan een baan. Het gelijktijdig aanbieden van een cognitieve vaardigheidstraining, ofwel ‘cognitieve remediatie’ kan het effect van arbeidsrehabilitatie versterken. Dit zijn belangrijke bevindingen uit mijn promotieonderzoek. Het werd uitgevoerd onder begeleiding van prof. dr. J. van Weeghel, prof. dr. J.D. Kroon en prof. dr. W.A. Veling.

In deze bijdrage een overzicht van de totstandkoming en de aanbevelingen van de generieke module Ervaringsdeskundigheid. Het Trimbos-instituut en Kenniscentrum Phrenos hebben deze samen met de praktijk ontwikkeld als onderdeel van het kwaliteitssysteem voor ervaringsdeskundigen (KvE). Doel van de generieke module is om handvatten te bieden, aan ervaringsdeskundigen, andere professionals en de organisaties waarin ervaringsdeskundigen werkzaam zijn, ter ondersteuning van het werk van ervaringsdeskundigen en ter versterking van hun positie.

Je leest het regelmatig, ervaringsdeskundigen die zichzelf ‘hoopverlener’ noemen. Hoopverlener als een beroepsaanduiding of zelfs eretitel. Hoop wordt vaak benoemd maar lijkt nauwelijks praktisch uitgewerkt te worden. Veel verder dan ‘een levend voorbeeld van hoop zijn’ gaan deze uitwerkingen niet. Waarom noemen ervaringsdeskundigen zichzelf dan toch zo en hoe doen zij dat dan, hoop bieden aan een ander? Dit artikel is een reflectie van de wijze waarop ervaringsdeskundigen hoop bieden aan mensen die lijden onder de gevolgen van chronische stress.

Onderzoekers van Tilburg University gaan een digitaal zelfmanagementplatform ontwikkelen voor mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA). Het doel is deze kwetsbare groep meer controle te geven over hun eigen mentale gezondheid en daarmee de druk op de geestelijke gezondheidszorg te verlagen. De ontwikkeling vindt plaats in samenwerking met verschillende universiteiten, zorgprofessionals en patiënten. Het project is mogelijk dankzij een subsidie van NWO in het kader van ‘zorg in de eigen leefomgeving’.

Altena wil met visie en strategie invulling geven aan het vraagstuk armoedepreventie en -bestrijding. Als programmamanager Armoede ben je verantwoordelijk voor het ontwikkelen, implementeren en uitvoeren van het meerjarig programma Armoede gericht op de horizon 2035. In deze rol bepaal je eerst de scope, de doorlooptijd en het benodigde budget. Je zoekt actief aansluiting bij regionale, landelijke en Europese initiatieven gericht op armoedepreventie en -bestrijding.

Van iedereen wordt verwacht dat zij kunnen voldoen aan de eisen van de steeds complexer wordende maatschappij. Maar wat als het mensen niet langer lukt om mee te komen? Wat als zij overvraagd worden en zo in de problemen raken dat ze er alleen niet meer uitkomen? Wat als er zelfs sprake is van (dreigende) dak- en thuisloosheid? De maatschappelijke zorg probeert er voor deze mensen te zijn.

Een grote groep professionals in het sociaal domein heeft te maken met mensen die psychisch kwetsbaar zijn. Prof. dr. Hemmo Drexhage, Erasmus MC, legt in zijn boek Immuno-Psychiatrie over de relatie tussen het immuunsysteem en het brein uit hoe het immuunsysteem, het brein en het hormoonstelsel bij stress samenwerken. Hij geeft nieuwe verklaringen voor psychiatrische aandoeningen, auto-immuunziekten en ook long-covid vanuit een ontregelde samenwerking: een immuunsysteem-uit-balans. Drexhage: ‘De nieuwe inzichten uit de immunopsychiatrie zorgen voor een paradigmaverschuiving in de psychiatrie.’

Karo (29) uit Beverwijk heeft een complexe posttraumatische-stressstoornis (cptss) en is uitbehandeld. Haar psychisch lijden is uitzichtloos en ondraaglijk, verder leven wil ze niet meer. Daarom is ze een euthanasietraject gestart. Xena Maria Evers volgde haar in de laatste maanden richting haar zelfgekozen dood.

Sinds begin deze eeuw worden dwang en vrijheidsbeperking in de zorg als problematisch beschouwd, met de separeer als kop van jut. Maar vele instellingen worstelen inmiddels met de stuwende beweging naar minder dwang en het niet meer willen separeren. Dit boek biedt een diepgaande invulling naar een de-escalerende zorgpraktijk met minder dwang, maar vooral ook minder dwangbeleving.

Erik Scherder vertelt op Instagram waarom het boek ''Tussen de oren?'' zo ontzettend belangrijk is en waarom FNS (functionele neurologische stoornis) serieus genomen moet worden. In dit boek spreken deskundigen en patiënten over FNS. En over het onbegrip bij hulpverleners, medisch adviseurs en verzekeraars die FNS niet (altijd) tot ‘echte’ ziekten rekenen.

Ineens wil je been niet meer, gewoon lopen lukt niet. Plotseling gaan je handen trillen. Je spieren trekken op de gekste momenten ongecontroleerd samen. Je denkt dat er iets mis is in je hoofd. Alles wat je altijd deed zonder nadenken, gaat niet meer vanzelf. Maar, de dokter kan niets vinden. Deze klachten kunnen het gevolg zijn van een Functionele Neurologische Stoornis (FNS).

De uitstroom van sociaal werkers is hoog. Onderzoeker Marc Hoijtink vreest met grote vreze. De uitstroom is in meerdere opzichten een groot probleem. Niet alleen voor de hulpbehoevenden, maar (op termijn) ook voor het functioneren van de democratie, stelt Hoijtink. Hij vreest dat het sociaal domein voor te veel sociaal werkers op te veel plekken een giftige, demotiverende cocktail is die zij niet meer lusten.

Re-integratie van (ex-)delinquenten roept in de samenleving regelmatig flinke emoties op. Een vaak gehoorde opvatting is dat de gevangenis een soort hotel zou zijn waarin gedetineerden worden verwend en dat hun verblijf best wat onaangenamer gemaakt zou kunnen worden: dat zal ze leren! Over de tbs wordt nogal eens in dezelfde termen gedacht: gevaarlijke misdadigers zouden daar, ten onrechte als patiënt bestempeld, in de watten worden gelegd.

De auteur beschrijft in een notendop het beloop van wat tegenwoordig de herstelbeweging heet, met ontelbare initiatieven, deelnemers en voortrekkers van 2000 tot 2020. Acht woordvoerders en twaalf denkers schetsen in dit boek de contouren van een beweging, waarin een nieuwe geestelijke gezondheidszorg gestalte krijgt.

Samenwerking is de spil van bijna alle menselijke prestaties en hoort bij ons zoals vliegen hoort bij vogels. Vogels hebben geen hoogtevrees en vliegen op grote hoogte, zonder angst voor de diepte en de val. Hoe anders gaan wij om met samenwerking. Ook al hoort dit bij onze menselijke natuur, de diepte en de val houden ons voortdurend bezig. Broodnodige samenwerking wordt vaak vermeden of dichtgetimmerd in procedures en regels.

Dinsdag 6 december presenteerde MIND US haar actieplan ‘Het gaat om jou!’. Juist in deze tijd waarin we zien dat steeds meer Nederlanders last hebben van psychische klachten, is het essentieel om jongeren te helpen bij het voorkomen van psychische klachten. MIND is blij en trots op het mooie en ambitieuze preventieprogramma van MIND Us en het ere-voorzitterschap van onze Koningin Máxima. Het geeft veel vertrouwen dat onder haar voorzitterschap de mentale gezondheid van jongeren stevig onder de aandacht komt en goede initiatieven hiertoe worden gestimuleerd.

Een verslaving: wat is het precies? Wanneer ´willen´ veranderd in ´moeten´ ben jij verslaafd. Met andere woorden: je bent afhankelijk geworden van een bepaald middel. Heb jij last van een ongezonde verslaving, en wil je er iets aan doen? Lees dan snel verder

Amersfoort, 15 november 2022 - Op maandag 16 januari 2023 vindt alweer de zesde editie van de MIND Blue Monday Run plaats. Op Blue Monday, zogenaamd de meest depressieve dag van het jaar, komen honderden mensen door het hele land in beweging om aandacht te vragen voor mensen met een depressie. Zij halen tevens geld op voor projecten van de organisatie MIND om mensen met een depressie en andere psychische problemen, alsook hun naasten, te helpen.

Bodypercussie is van alle tijden, leeftijden en culturen. Het is een smeltkroes van ritme, dans, beweging en sociale interactie waar (bijna) iedereen aan kan meedoen, omdat je alleen je lijf nodig hebt.

Je zo radeloos, waardeloos of hopeloos voelen dat je denkt dat je er beter maar helemaal niet meer kan zijn. Veel jongvolwassenen maken dit in meer of mindere mate mee. Vaak gaat het ook vanzelf weer over. De druk van suïcidale gedachten kan echter ook enorm worden. Het ALIVE consortium, een samenwerking tussen KU Leuven en Amsterdam UMC ontvangt een onderzoeksubsidie van bijna 1 miljoen voor onderzoek naar de behandeling van suïcidale jongvolwassenen.

Ruim 1 op de 3 medicijngebruikers in Nederland wil ook tijdens het gebruik van medicijnen ondersteund worden met informatie en advies van de apotheek. Dat blijkt uit onderzoek van Stichting KIJKsluiter, een stichting die zich bezighoudt met begrijpelijke voorlichting in de zorg middels animatievideo’s en iconen.

Het UMCG gaat van start met het online onderzoek MINDCOG. Binnen dit onderzoek wordt nagegaan wat het effect is van mindfulness en positief fantaseren op negatieve gedachten. Negatieve gedachten spelen een belangrijke rol bij terugval van depressie. Dit meldt het UMCG.

Het hebben van één of meer borderline symptomen verhoogt de kans op het ontwikkelen van een angststoornis.

Kinderen, die een heel strenge, hardvochtige opvoeding hebben gehad, lopen meer risico op een depressie. Het verandert de manier waarop hun lichaam het DNA ‘leest’.

Hoe komt het dat mentale stoornissen, zoals depressie, zo vaak voorkomen? Psychologen Marèn Hoogland en Annemie Ploeger analyseerden drie grote theorieën uit de evolutionaire ontwikkelingspsychologie om het ontstaan van mentale stoornissen beter te verklaren. Deze theorieën leggen alle drie een verband tussen mismatches in onze ontwikkeling en mentale problemen. Door de drie met elkaar te verbinden kunnen we mentale stoornis beter begrijpen en behandelingen verbeteren, stellen de onderzoekers. Hun bevindingen zijn nu gepubliceerd in 'Perspectives on Psychological Science'.

Mensen met psychische problemen, zoals depressie, angst en psychose, kunnen profiteren van elkaars steun. Hoewel lotgenotencontact al langer als waardevol wordt gezien in de zorg, bleef wetenschappelijke bewijs hiervoor tot nu toe uit. Onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam, de Depressie Vereniging en het Nijmeegse Expertisecentrum Depressie, onderdeel van GGz-instelling Pro Persona, bevestigt dat lotgenotencontact (in het Engels: peer support) kan helpen in de weg naar herstel. Tijdens dit herstelpad is niet alleen de afname van klachten van belang, maar staat het leren omgaan met de aandoening op de voorgrond.

Aanstaande donderdag doen Robert Schoevers, Jeanine Kamphuis, Joost Breeksema en Jolien Veraart, psychiaters en onderzoekers in het UMCG, mee aan een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over het therapeutisch/medisch gebruik van psychedelica. Het rondetafelgesprek bestaat uit vier blokken, waarin wordt gesproken met patiënten, onderzoekers, artsen en therapeuten. Met dit rondetafelgesprek wil de commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport meer informatie krijgen over nut en noodzaak van het therapeutisch/medisch gebruik van psychedelica om patiënten bij wie andere therapieën niet werken te helpen met ernstige (psychische) aandoeningen.

Een dag waarop wereldwijd aandacht wordt besteed aan psychische gezondheid. Er rust nog steeds een taboe op psychische problemen. Goede voorlichting over psychische problemen en erover kunnen praten is van groot belang.

De psychische en medische zorg voor asielzoekers in Nederland schiet tekort, stellen onder meer de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en artsenfederatie KNMG. Het gebrek aan voldoende goede opvangplekken en het gebruik van kortdurende noodopvang leiden tot "ernstige schadelijke effecten op het psychisch en lichamelijk welzijn" van asielzoekers die momenteel asiel aanvragen in Nederland.

Volwassenen met een depressieve stoornis die in hun kindertijd te maken hebben gehad met een trauma kunnen goed worden behandeld met medicatie en psychotherapie.

De dominantie van het medische model heeft directe invloed op de wachtlijsten in de ggz, stelt psychiater Floortje Scheepers en voorzitter van de Kwaliteitsraad van het Zorginstituut Nederland in de podcast Voorzorg.

Het gemiddelde verzuimpercentage in Nederland is in augustus gedaald naar 4 procent, van 4,5 procent in juli. Dat zeggen arbodiensten HumanCapitalCare en Arboned. Daarmee ligt het verzuimpercentage vrijwel op het niveau van augustus 2019, dus voor de coronapandemie. Wel neemt het verzuim door psychische klachten toe, aldus de arbodiensten.

Begin 2021, tijdens de tweede lockdown in verband met de coronapandemie, nam het voorschrijven van geneesmiddelen tegen angst en depressie bij jongeren toe. Begin 2022, na opheffing van de coronamaatregelen, zien we nog altijd meer voorschrijvingen van deze middelen bij jonge vrouwen. Dit blijkt uit de derde meting van het Nivel naar voorschrijvingen van psychofarmaca in coronatijd.