In dit nummer zijn in de inhoudelijke stukken los van de gebruikelijke rubrieken, achteraf, want ongepland, twee kolossale thema’s te ontdekken. De ene helft van de artikelen gaat namelijk over de vraag hoe we de psychiatrie menselijker en beter kunnen maken, en in de andere helft wordt besproken hoe de hele samenleving vriendelijker en toegankelijker kan worden voor mensen met psychische problematiek.

In memoriam Jolijn Santegoeds 1978-2023 / ‘Noodkreet: 8 maanden isoleer in de ggz, waar is de zorg?!’ Dit was de titel van het laatste blog dat Jolijn Santegoeds op 23 januari van dit jaar de wereld in stuurde. De noodkreet kwam van een moeder die ten einde raad was, omdat haar 20-jarige dochter in afwachting van een geschikte behandelplek als een hete aardappel van isoleercel naar isoleercel werd doorgeschoven. De moeder schreef: ‘Haar leven is op dit moment dusdanig uitzichtloos geworden dat haar lust om te leven totaal verdwenen is. Haar doodswens groeit met de dag en ik zie geen manier meer om haar daarvan te weerhouden!’

In het eerste deel van dit tweeluik is betoogd dat de herstelbenadering veel goeds heeft gebracht voor mensen met ernstige psychische problemen maar ontoereikend is om armoede, ongelijke kansen, stigma en andere sociale onrechtvaardigheden aan te pakken. In dit tweede deel wordt geschetst hoe burgerschap een goed sturend concept kan zijn om de maatschappelijke positie van mensen met ernstige psychische problemen wèl te verbeteren. Uitgangspunt daarbij is het burgerschapsmodel van Rowe (2015), waarin de overeenkomsten en verschillen tussen de begrippen herstel en burgerschap worden uitgewerkt.

Er heerst nog veel onbekendheid en onbegrip rondom psychische kwetsbaarheden zoals een depressie of verslaving. De aanpak Welkome Wijk is door MIND (voorheen door Samen sterk zonder stigma) en Movisie ontwikkeld om bewoners, vrijwilligers en professionals in de wijk middels bewustwordingsbijeenkomsten bewust te maken van stigma en de impact hiervan. Het Trimbos-instituut en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) onderzochten de werkzame elementen en de impact van de bewustwordingsbijeenkomsten in een praktijkgericht evaluatieonderzoek. In deze bijdrage worden de stappen en uitkomsten van het onderzoek beschreven.

In deze persoonlijke bijdrage neemt de auteur de lezer mee voor een inkijkje in haar leven als hoogsensitief persoon.

In pursuit of the added value of Intensive Home Treatment: The effects andc costs of outpatient care for patients experiencing an acute psychiatric crisis. (Op zoek naar de meerwaarde van Intensieve Thuisbehandeling: de effecten en kosten van ambulante zorg voor patiënten in een acute psychiatrische crisis.)

Sabine Klaver (2023). Ik voel me zo. Wat ik als psycholoog leerde door zelf in therapie te gaan

Ageda & Nieuws

Uit het buitenland - Kenniscentrum Phrenos signaleert

Mensen met psychische klachten of aandoeningen zoals bijvoorbeeld depressie, autisme of eetstoornissen moeten kunnen rekenen op zorg en ondersteuning. Steeds vaker vallen mensen uit van werk of studie omdat ze niet de hulp krijgen die zij nodig hebben. Als we het zorgstelsel beter inrichten, kan veel leed worden voorkomen.

In 2023 zijn er 8997 praktijkondersteuners (POH) werkzaam in de huisartsenzorg in Nederland. Dit is een verdubbeling sinds 2016. Ook het aandeel huisartsenpraktijken dat een POH in dienst heeft is gestegen van 88% naar 94%. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Praktijkondersteuners en Praktijkverpleegkundigen (NVvPO).

‘Je bent slordig, ruim je kamer op.’ ‘Wat ben je lui vandaag, ga je huiswerk maken’: kritiek is nooit leuk om te krijgen. Maar bij sommige pubers komt dat commentaar extra hard binnen, zo blijkt uit onderzoek van promovendus Lisanne van Houtum. Tieners met een depressie lijken namelijk een stuk gevoeliger te zijn voor de kritiek van hun ouders, dan gezonde jongeren.

Angstige mensen gebruiken bij het kiezen van gedrag in sociaal lastige situaties een minder geschikt gebied in de voorhersenen dan niet-angstige mensen. Dit is goed te zien op hersenscans, blijkt uit onderzoek van Bob Bramson en Sjoerd Meijer van het Donders Instituut aan de Radboud Universiteit.

In seizoen 3 openen vijf TBS-klinieken hun deuren, om over vijf aangrijpende groepen in de tbs een diepgaand beeld te geven. Van een van de zwaarst beveiligde tbs-afdelingen in Nederland, tot de langdurige zorg, waar sommige patiënten de rest van hun leven verblijven. Wat gebeurt er echt achter de hoge muren van de tbs-kliniek?

Van depressie en angst wordt vaak gedacht dat ze het risico op kanker verhogen, maar de onderzoeksresultaten van een grote internationale studie weerleggen dit.

Mensen met een jeugdtrauma hebben meer kans op hart- en vaatziekten, diabetes en overgewicht. Brenda Penninx, hoogleraar psychiatrische epidemiologie onderzoekt hoe dit komt én hoe dit voorkomen kan worden. Eerste bevindingen uit een onderzoek naar hardloop-behandeling bij depressie en angststoornissen zijn bijvoorbeeld veelbelovend. De hardloop-behandeling geeft dezelfde mentale verbetering als antidepressiva, en zorgt bovendien voor een grotere vooruitgang in lichamelijke gezondheid. Dit meldt Amsterdam UMC.

In deze podcast spreekt Anne Pauen met psycholoog Dr. Vincent Duindam die als universitair docent verbonden is aan de faculteit Interdisciplinaire Sociale Wetenschap van de Universiteit Utrecht. Als schrijver heeft Duindam boeken uitgebracht over psychologie, spiritualiteit, liefdesrelaties, opvoeding en onderwijs. Het Spiritueel zakboekje voor professionals is zijn meest recente boek.

Bekijk deze korte video waarin Prof. dr. Evelien Brouwers vertelt over stigmatisering bij psychische aandoeningen.

Stille Strijd is een kunstproject van het Power of Art House om de taboe rondom depressie en zelfdoding onder jongeren te doorbreken en het gesprek op gang te brengen.

Het behandelen van gehechtheidsproblemen bij kinderen en adolescenten is niet eenvoudig. Er zijn niet veel behandelingen die zowel geschikt zijn voor jonge kinderen als voor pubers en wat oudere jeugd, daar brengt Dyadic Developmental Psychotherapy (DDP) verandering in. Dit is een algemene op gehechtheidstheorie en neurobiologie gebaseerde aanpak die voor jeugd in de volle breedte geschikt is.

In het najaar van 2022 had 3,7% van de volwassenen in Nederland last van een vermoedelijke posttraumatische stressstoornis. Bij de helft van deze mensen werden de klachten veroorzaakt door heftige gebeurtenissen direct gerelateerd aan de coronapandemie. Bij de andere helft werden klachten veroorzaakt door het meemaken van niet-coronagerelateerde heftige gebeurtenissen.

Nederland telt alleen al 280.000 mensen met een érnstige psychische aandoening. Zij hebben een miljoen naaste familieleden, vaak zwaarbelaste mantelzorgers. Dat maakt dat er in iedere straat in Nederland nog zo iemand moet wonen als jij. Die aan een half woord genoeg heeft om te begrijpen waar je het over hebt.

Tijdens Te Gek voor Woorden op 7 juni 2023 in het Muntpunt in Brussel ging Peter Dierinck (medewerker van Pysche, psycholoog en kwartiermaker) in gesprek met twee auteurs die schreven over geestelijke gezondheidszorg vanuit een humaan perspectief.

Red De GGZ – De Podcast is ontstaan als initiatief binnen de actiegroep Red de GGZ. Het doel van deze podcastserie is om de GGZ op de kaart te zetten. Immers: onbekend maakt onbemind, waardoor het gemakkelijker wordt om bezuinigingen door te voeren.

Trauma, stress en gedrag zijn nauw met elkaar verbonden. Traumatische gebeurtenissen kunnen langdurige stressreacties veroorzaken die het vermogen van het brein om adequaat te reageren op nieuwe situaties kunnen verstoren. Kennis hiervan is van cruciaal belang voor het begrijpen van de effecten van trauma op mentale en fysieke gezondheid. Met het herkennen en erkennen van (micro)trauma kan veel leed worden voorkomen. Ook biedt het kansen om vanuit traumaperspectief naar diagnostiek te kijken.

Kort geleden verscheen bij SWP het boek ‘Immuno-Psychiatrie’ van immunoloog en em. hoogleraar Hemmo Drexhage. Beatrice Keunen, oud-hoofdredacteur van Balans Magazine, werkte mee aan de totstandkoming ervan. ‘Ik vroeg mij af, net als velen met mij: Waarom krijgen juist deze mensen met juist deze mentale uitdagingen in hun leven te maken? En wat biedt hen dan optimale ondersteuning, waardoor hun ontwikkeling zo min mogelijk wordt beperkt?’

Psychologen en orthopedagogen moeten vaak een diagnose vaststellen. Maar waaraan moet een professionele aanpak van diagnose en classificatie precies voldoen? Heeft een diagnose en classificatie alleen positieve effecten op de cliënt? Hoe zit het met stigma? Kan het ook anders? Op deze vragen worden in dit boek antwoorden gegeven.

Wat een plezier! Dit boek over onderzoek dat je aan het denken zet over de sociale wetenschappen en je aan de hand van voorbeelden en anekdotes doet verbazen over de methoden en technieken van onderzoek die daarin worden gebruikt. Er komen onderwerpen aan bod, zoals:

Hoe is het daadwerkelijk om te leven met een hersenaandoening? Om het dagelijks leven te leiden met een onzichtbare ziekte? Wat gebeurt er dan in je hoofd tijdens een alledaagse situatie?